Zapraszamy członków i sympatyków Stowarzyszenia ROD WIEŻA 1916
do Biblioteki Publicznej w Ostrzeszowie, Plac Borek 17 na otwarte zebranie sprawozdawcze w dniu
21 marca (czwartek) 2019 roku o godz. 18
W programie:
1. Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia za rok 2018 i podjęcie stosownych uchwał.
2. Omówienie planów stowarzyszenia na rok 2019:
* III edycja konkursu fotograficznego dla młodzieży pt. „Moje miejsce, mój czas”
* wystawa w galerii ulicznej na rynku z okazji 100-lecia wydania pierwszego numeru Gazety Ostrzeszowskiej i publikacja egzemplarza okolicznościowego gazety
* organizacja pikniku artystycznego w budynku byłej SP 3.
3. Relacja ze spotkania Zarządu Stowarzyszenia z burmistrzem Patrykiem Jędrowiakiem.
4. Dyskusja, wolne wnioski!
Członków Stowarzyszenia prosimy o uregulowanie składek za rok 2018 i 2019 w wysokości 50 zł
(Nr konta: 65 8413 0000 0116 2741 2000 0001)
Z poważaniem
Stanisław Kulawiak – prezes
Aneta Pawlarczyk-Świtoń – wiceprezes
Grzegorz Kosmala – skarbnik
Winieta „Gazety Ostrzeszowskiej” nr 47 z dnia 17 czerwca 1922 r.
Fragment historii gniazda „Sokół” w Ostrzeszowie zamieszczanej w kilku numerach GO w 1922 roku, „Gazeta Ostrzeszowska” nr 26 z dnia 22 sierpnia 1922 r.
Towarzystwo Kołowników – „Sokół” Ostrzeszów, 1905 r., fot. Marian Malinowski
Prezentujemy reportaż z debaty o kulturze autorstwa Łukasza Śmiatacza zamieszczony w nr 9 „Naszych stron ostrzeszowskich” z dnia 28 lutego 2019 r. Ilustrujemy go relacjami filmowymi wykonanymi przez Studio 6×6 z wykładów prof. Piotra Łuszczykiewicza, dra Wiesława Przybyły i promocji tomiku poezji Michała Domagalskiego. Podczas debaty w ciągu prawie trzech godzin mieliśmy okazję być w innym wymiarze. Przed nami szara codzienność i pytania – Czy chcieć to znaczy móc i jak urealnić nasze marzenia?
Majowe dywagacje przed kapliczką w Torzeńcu, fot. St. Kulawiak
Debatowali o życiu artystycznym Ostrzeszowa
Około trzech godzin trwała debata pod hasłem „Życie artystyczne w Ostrzeszowie i okolicy”, która w późne piątkowe popołudnie (22 lutego) odbywała się w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy. Wydarzenie to wspólna inicjatywa Stowarzyszenia Regionalny Ośrodek Dokumentacji Wieża 1916 oraz Stowarzyszenia Radość Czytania. Z zaproszenia organizatorów skorzystało kilkadziesiąt osób, przede wszystkim twórcy i działacze kultury, reprezentujący zarówno instytucje samorządowe, jak również pasjonaci oraz pomysłodawcy wydarzeń stanowiących inicjatywy oddolne. Wszyscy oni zebrali się po to, by porozmawiać o aktualnej kondycji ostrzeszowskiej kultury i wymienić się opiniami na ten temat.
– Nam nie zależy na zaszczytach – podkreśla prezes Stowarzyszenia ROD Wieża 1916 Stanisław Kulawiak. – Nam w tej chwili zależy na młodym pokoleniu, na edukacji młodego pokolenia, aby ono tutaj mogło rozwijać swoje talenty i z dumą chwalić się swoim matecznikiem w świecie, tam, gdzie wyjeżdża.
Punktem wyjścia do zorganizowania debaty były wieloletnie, wciąż bezskuteczne, starania o adaptację ostrzeszowskiej Wieży Ciśnień na potrzeby Ośrodka Edukacji Artystycznej, list otwarty Szymona Chwalisza do władz miasta i mieszkańców, a także traktowanie kultury po macoszemu przez kandydatów startujących w ubiegłorocznych wyborach samorządowych. Poprzez zainicjowanie debaty, organizatorzy chcieli zwrócić uwagę na problemy, z jakimi lokalni twórcy borykają się tutaj, ich zdaniem, od wielu już lat.
– Możemy cofnąć się o prawie sto lat i pomyśleć, w jaki sposób został potraktowany patron tutejszej biblioteki Stanisław Czernik, który ze swojej nauczycielskiej pensji wydawał „Okolicę poetów” – dodaje S. Kulawiak. – Co zrobiono po wojnie z patronem Ostrzeszowskiego Centrum Kultury, czyli z Antonim Serbeńskim, wysiedlając go z kolejnych pracowni, aż do skutku. W tej chwili wielu z nas chwali się, że grafiki Edwarda Haladyna kupowano po dziesięć złotych. W ten sposób traktuje się twórców w tym środowisku. Mam nadzieję, że będzie lepiej.
Dyskusję poprzedziły dwa niezwykle interesujące wykłady. Prof. Piotr Łuszczykiewicz mówił o hipsterach jako współczesnych autentystach.
– Jesteśmy w mieście, które było Mekką polskiego autentyzmu, stolicą jednego z najważniejszych awangardowych ugrupowań literackich, bardzo szczególnych – podkreślił. – Gdyby dokładnie się przyjrzeć, nie ma na przedwojennej mapie poezji polskiej silnego Kalisza, nie ma silnego Ostrowa, a jest bardzo silny Ostrzeszów.
Autorem drugiego wykładu był dr. Wiesław Przybyła, autor m.in. monografii Stanisława Czernika, związanego z Ostrzeszowem pisarza, twórcy nurtu literackiego zwanego autentyzmem. Prelegent mówił o znaczeniu edukacji artystycznej, zwracając jednocześnie uwagę, że jej poziom w polskich szkołach pozostawia wiele do życzenia.
– Edukacja artystyczna stanowi sedno edukacji w ogóle – powiedział na koniec z naciskiem.
W sprawie tej głos zabrał także Adam Fulara, pedagog i znakomity, uznany w kraju i za granicą, muzyk. Jego zdaniem, oprócz edukowania młodzieży, powinno się dążyć do powstania czegoś, co można byłoby nazwać marką „ostrzeszowska kultura”. Jak wyjaśnił, chodzi o wypracowanie mechanizmu promocji artystów, którzy tworzą w tym mieście dzieła na wysokim poziomie artystycznym. Przykład to, wspomniany już, Szymon Chwalisz, artysta plastyk, którego sztuka staje się nie tylko coraz bardziej znana i popularna, ale też doceniana.
– Instytucji kulturalnych nie można mierzyć miarą rentowności i nie można tego przekładać bezpośrednio na pieniądze, tylko na walory edukacyjne – przekonywał. – Żeby wykształcić młodzież i później zarobić na niej, w sensie marki, trzeba zainwestować. Ja od miasta nie dostałem ani złotówki, za co bardzo dziękuję. Mam nadzieję, że te pieniądze się pozbierały i spłyną na kolejnych młodych artystów i młode talenty.
W odpowiedzi na stwierdzenia padające z ust twórców, przedstawiciele instytucji kultury, w tym dyrektor Ostrzeszowskiego Centrum Kultury Artur Derewiecki i kustosz Muzeum Regionalnego Mirosława Rzepecka zapewniali, że są i zawsze byli otwarci na współpracę z nimi. Jak jednak zwrócił uwagę, reprezentujący Ostrzeszowskie Centrum Kultury – Michał Szmaj, problemem może być brak odpowiedniej komunikacji.
– Uważam, że problemem społeczności takich jak Ostrzeszów, w skali ogólnopolskiej, i to też powinno na tym spotkaniu wybrzmieć, jest właśnie to, że wiele organizacji pozarządowych i instytucji kultury, jak biblioteki i centra kultury, w imię własnego interesu, w imię tego, żeby coś „było moje”, stronią od współpracy. Myślę, że w wielu aspektach możemy współpracować, gdy będziemy więcej rozmawiać.
M. Szmaj zachęcał zatem do dialogu, podobnie zresztą jak starosta Lech Janicki oraz Bolesław Grobelny – pedagog, artysta i były prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Ostrzeszowskiej. Póki co, wygłoszone podczas debaty opinie i propozycje mają zostać spisane i w tej formie przekazane na ręce władz samorządowych. Jest więc szansa, że debata będzie kontynuowana, choć być może w nieco innej formule. Spotkanie uświetniły wiersze z najnowszego tomiku ostrzeszowskiego poety Michała Domagalskiego, zatytułowanego „Poza sezonem”.
W ogólnopolskim konkursie „Bielskiej Zadymki Jazzowej” ostrzeszowski gitarzysta Adam Fulara zakwalifikował się do wzięcia udziału w mistrzowskich warsztatach z Patem Metheny – najbardziej utytułowanym, żyjącym muzykiem jazzowym, który oprócz trudnej i wymagającej muzyki jest kompozytorem znanych radiowych przebojów takich, jak „This Is Not America” (Davie Bowie). Aby wziąć udział w warsztatach trzeba było nagrać jeden z utworów z repertuaru mistrza, Fulara zaprezentował polifoniczną improwizację do „All The Things You Are” (Kern), którą to Pat Metheny także wykonywał w kontrapunkcie, ale w duecie z Jimem Hallem. Fulara nagrał wersję, w której oba głosy realizuje sam.
Przez trzy godziny w wypełnionej sali bibliotecznej zainteresowani ostrzeszowską kulturą mówili o kondycji ostrzeszowskich twórców i edukacji artystycznej w szkołach, instytucjach i stowarzyszeniach naszego regionu. Stanisław Kulawiak przedstawił 10-letnie starania Stowarzyszenia ROD WIEŻA 1916 o utworzenie w wieży ciśnień Ośrodka Edukacji Artystycznej. Prof. Piotr Łuszczykiewicz w fascynującym wykładzie o genezie i znaczeniu ruchu hipsterów poprowadził paralele pomiędzy współczesną awangardą artystyczną a tradycjami literackimi autentystów. O znaczeniu i poziomie edukacji artystycznej dla młodego pokolenia mówił dr Wiesław Przybyła. Jego konkretna i precyzyjna analiza szkolnych programów nauczania podkreśliła sens szukania nowych sposobów edukacji. Swoje wiersze z najnowszego tomiku „Poza sezonem” czytał Michał Domagalski, ostrzeszowianin zarażony nieprzeciętnym literackim talentem. Poetycka interpretacja paradoksów codzienności była chwilą wytchnienia przed emocjonalną dyskusją, która podzieliła pracowników Ostrzeszowskiego Centrum Kultury i niezależnych młodych artystów. Oznacza to potrzebę dalszych spotkań i szukania konstruktywnych rozwiązań dla nauczania młodzieży i promocji lokalnych twórców.
Jury w składzie: prof. Piotr Chojnacki – przewodniczący, prof. Maciej Guźniczak i art. fotografik Stanisław Kulawiak po przejrzeniu 180 prac zdecydowało przyznać nast. nagrody:
I nagroda – Marek Dytfeld, Ostrzeszów za cykl pt. „Ogródki niedziecięce”
II nagroda – Dominika Koszowska, Katowice za cykl prac pt. „Ostatni zbieracze ziół z Podlasia”
Nagroda specjalna – Piotr Kosmala, Ostrzeszów za cykl pt. „Tutaj mieszkam ja…”
Wyróżnienia – Jolanta Chowańska-Różańska, Kalisz; Paweł Czarnecki, Warszawa; Wojciech Domagała, Kielce; Romuald Fajtanowski, Bydgoszcz; Daria Torbiarczyk, Kalisz
Na wystawę została zakwalifikowana także praca Ewy Dytfeld z Ostrzeszowa pt. „Exodus”
Serdecznie gratulujemy!
Marek Dytfeld z nagrodzonym zestawem pt. Ogródki niedziecięce, fot. G. Kosmala
Laureaci i organizatorzy konkursu, fot. G. Kosmala
Ostrzeszów, 22 lutego 2019 roku, godz. 17.00
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Ostrzeszów
Dlaczego taki temat?
Debata o kulturze, czyli o dorobku materialnym, intelektualnym i duchowym społeczeństwa w naszej ostrzeszowskiej okolicy, określonej precyzyjnie przez Mariana Pilota jako Matecznik. Wieloznaczne pojęcie kultury możemy określić jako zespół wszelkich wartości wytworzonych przez człowieka, czyli twórcę – dobrego rzemieślnika, wykształconego naukowca czy też utalentowanego artystę. Tak ogólnie możemy zakreślić temat naszych rozważań.
Dlaczego tutaj?
Myśląc o historii naszego regionu i jego specyficznym usytuowaniu należy zwrócić uwagę na ważne czynniki – kilkuwiekowy podział ziemi ostrzeszowskiej przez zabór pruski i rosyjski (granica na Prośnie) i wzajemne przenikanie się obszarów Wielkopolski i Śląska. Dodając do tego migracje ludności wynikające ze zdarzeń historycznych i konieczności administracyjnych otrzymujemy tygiel kulturowy naznaczony genotypem kreatywności. To tutaj żyli i tworzyli nasi znamienici przodkowie różnych narodowości i wyznań, o których selektywnie w zależności od konfiguracji ustrojowych sobie przypominamy.
Dlaczego teraz?
Organizatorami debaty są Stowarzyszenie Regionalny Ośrodek Dokumentacji WIEŻA 1916 i Stowarzyszenie RADOŚĆ CZYTANIA. To ważne, dlaczego dwie niezależne organizacje decydują się na społeczną dyskusję o sprawach ważnych dla ogółu, a spychanych ciągle przez gospodarzy regionu na margines, mianowicie:
1. Stowarzyszenie ROD WIEŻA 1916 zrzeszające twórców audiowizualnych mając gotowe projekty adaptacji i zezwolenie Urzędu Ochrony Zabytków przy partnerskiej współpracy Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu od 10 lat usiłuje bezskutecznie przekonać włodarzy miasta i gminy Ostrzeszów do przebudowy nieczynnej wieży ciśnień i zorganizowania w niej Ośrodka Edukacji Artystycznej.
2. Od kilku lat miłośnicy fotografii spotykają się w Bibliotece Publicznej i Muzeum Regionalnym na zajęciach warsztatowych czy też wystawach zbiorowych i indywidualnych. Jednak to za mało, aby świadomie posługiwać się nowym uniwersalnym językiem jakim jest fotografia i sztuki wizualne. Dr Wiesław Przybyła wyjaśni to w raporcie „Edukacja artystyczna w szkołach i instytucjach regionu ostrzeszowskiego”.
3. Ostrzeszowscy hipsterzy – młodzi niezależni i utalentowani artyści – w ubiegłym roku zaczęli dopominać się w mediach społecznościowych o swoją formalną obecność w życiu naszego środowiska. Prof. Piotr Łuszczykiewicz opowie o znaczeniu awangardowych twórców dla lokalnych społeczności w wykładzie „Hipsterzy jako współcześni autentyści”
4. I ostatni przyczynek do debaty to apogeum ignorancji na temat kultury w ubiegłorocznych przedwyborczych dysputach kandydatów na włodarzy miasta i regionu, podczas których pojęcie kultury kojarzono tylko ze sportem i turystyką.
Wobec powyższego nadszedł czas, aby pamiętając o przeszłości przypomnieć rolę kultury i zauważyć obecność jej twórców w naszym regionie.
Zapraszam na debatę
Stanisław Kulawiak – prezes Stowarzyszenia Regionalny Ośrodek Dokumentacji WIEŻA 1916
Malarz i grafik Edward Haladyn z jednym z ostatnich swoich obrazów, Ostrzeszów 2007, fot. Grzegorz Kosmala
GAZETA OSTRZESZOWSKA nr 36 z dnia 3 maja 1930 r. zamieszcza dokładną historię Towarzystw Czytelni Ludowych z okazji ich 50 lat działalności w Wielkopolsce i powiecie ostrzeszowskim. T.C.L. krzewiły oświatę i kulturę narodową na ziemiach pod zaborem pruskim i edukowały przyszłych nauczycieli oraz kadry urzędnicze dla wyzwolonej w 1918 r. ojczyzny. Całostronicowy opis historyczny z G.O. uzupełniamy fragmentem „Sprawozdania z działalności Komitetu Powiatowego T.C.L. na powiat ostrzeszowski w latach 1908-1912, 1-go lipca” zamieszczonym w „Przewodniku Ostrzeszowskim” w 1912 r. Artykuły ilustrujemy zdjęciem ostrzeszowskich działaczy T.C.L. z opisem na rewersie wykonanym przez Atelier Ilona Ostrowo prawdopodobnie w 1912 r. oraz fotografią uczestników Kursu bibliotekarzy T.C.L. na powiat ostrzeszowski z 1913 r.
Historia Towarzystwa Czytelni Ludowych, „Gazeta Ostrzeszowska”, 1930 r., nr 36
Rozwój czytelnictwa T.C.L. w powiecie ostrzeszowskim w latach 1908-1912 (fragment szerszego sprawozdania), „Przewodnik Ostrzeszowski”, 1912 r., str. 13
Zdjęcie ostrzeszowskich działaczy Towarzystwa Czytelni Ludowych wykonane przez Atelier Ilona Ostrowo prawdopodobnie w 1912 r
Rewers zdjęcia wykonanego przez Atelier Ilona Ostrowo z wymienionymi nazwiskami działaczy T.C.L.
Kurs bibliotekarzy T.C.L. na powiat ostrzeszowski, 1913 r.
Opracowano na podstawie materiałów z Archiwum Cyfrowego w Poznaniu, Muzeum Regionalnego w Ostrzeszowie oraz zbiorów prywatnych Jana Taylora i Grzegorza Kosmali
Stanisław Czernik w latach trzydziestych ubiegłego wieku w Co i jak, czyli 13 tezach autentyzmu napisał m.in., że
Autentyzm obejmuje wszystkie dziedziny sztuki i życia. Jest wyrazem światopoglądu. Jakiego? Oto pytanie, które powinno nas zaniepokoić.
To samo możemy dzisiaj powiedzieć o kulturze. Spróbujmy określić nasz dorobek i odpowiedzieć na równie nurtujące pytanie o obecności kultury i jej twórców w naszym konkretnym miejscu i czasie.
Piątek 22 lutego 2019 r., godz. 17.00
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Ostrzeszów (plac Borek 17)
Zapraszamy!
Stowarzyszenie Regionalny Ośrodek Dokumentacji WIEŻA 1916
Stanisław Kulawiak, tel. 605 622 991
esku@kulawiak.pl
Stowarzyszenie RADOŚĆ CZYTANIA
Dorota Owczarczak, tel. 795 235 213
dyrektor@bp.ostrzeszow.pl
Drukarnia i oficyna Mariana Malinowskiego była do roku 1918 w naszym mieście ważną ostoją polskości, a w okresie międzywojennym centrum życia kulturalnego i społecznego. Marian Malinowski pełnił szereg ról publicznych, m.in. w okresie 1921–1925 był przewodniczącym rady miasta, a w 1937–1938 wiceburmistrzem. Zaangażował się również w plebiscyt na Górnym Śląsku (20 marca 1921 r.), sprawując funkcję skarbnika plebiscytowego. Jako właściciel drukarni należał do Towarzystwa Przemysłowców, które wprowadzało młodych przedsiębiorców w rzemiosło poprzez sekcje Towarzystwa Terminatorów. Aktywnie uczestniczył w działalności teatru amatorskiego i towarzystw śpiewaczych. We współpracy z Katolickim Stowarzyszeniem Młodzieży Miejskiej zorganizował wiele widowisk i spektakli teatralnych, m.in. 8 listopada 1931 r. wystawiono sztukę „Dla Chrystusa”, którą wyreżyserował. W 1938 r. został wybrany na wiceprezesa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP), organizacji paramilitarnej promującej lotnictwo sportowe, komunikacyjne i wojskowe, a w roku 1939 r. został jej prezesem.
W okresie II wojny został wysiedlony przez Niemców do Generalnej Guberni, do wsi Mrozy, woj. mazowieckie. W latach 1940–1944 mieszkał w jednym domu z rodziną Bieńków w miejscowości Iwowe, gdzie pełnił funkcję wójta. Po wojnie wrócił do Ostrzeszowa.
Zamieszczamy kolejny nieznany do tej pory wiersz Stanisława Czernika pt. Nokturn opublikowany w 98 numerze „Gazety Ostrzeszowskiej” z 1923 roku.
Stanisław Czernik Nokturn
Pada czarny śpiew
Na pokutną duszę.
Pada czarny śpiew.
Jak nieznany śnieg.
Śpiewać, śpiewać muszę
śpiew, co jest jak gniew,
śpiew, jak czarny śnieg,
co padł na mą duszę.
Opracował na podstawie materiałów archiwalnych Grzegorz Kosmala, prawnuk Mariana Malinowskiego.
Marian Malinowski, około 1950 r.
Opublikowany wiersz Stanisława Czernika pt. Nokturn
Drukarnia, skład publikacji ze czcionek w kasztach. Na pierwszym planie Janina Kubiak, Franciszka Nowicka, Marian Malinowski z córką Ireną, w środku Agnieszka Kędzia, od 1932 r. Fabrowska
Dożynki, Ostrzeszów 4.08.1907 r., po lewej strony w kapeluszu i wąsami autor zdjęcia Marian Malinowski
Fragment historii gniazda „Sokół” w Ostrzeszowie zamieszczanej w kilku numerach GO w 1922 roku, „Gazeta Ostrzeszowska” nr 26 z dnia 22 sierpnia 1922 r. 
Towarzystwo Kołowników – „Sokół” Ostrzeszów, 1905 r., fot. Marian Malinowski
Zdjęcie ostrzeszowskich działaczy Towarzystwa Czytelni Ludowych wykonane przez Atelier Ilona Ostrowo prawdopodobnie w 1912 r 
Rewers zdjęcia wykonanego przez Atelier Ilona Ostrowo z wymienionymi nazwiskami działaczy T.C.L.
Kurs bibliotekarzy T.C.L. na powiat ostrzeszowski, 1913 r.
